Jeszcze do 30 maja br. trwają konsultacje publiczne projektu ustawy o zabezpieczeniu socjalnym osób wykonujących zawód artystyczny. Możemy wpłynąć na kształt tego prawa.

Wśród naszych członków mamy śpiewaków operowych, artystów wykonujących muzykę pop, scenografów i cyrkowców. Artystami są też fotografowie i reporterzy. Wszystkich Państwa zachęcamy do przesłania swoich uwag, które Zarząd Oddziału Warszawskiego w toku konsultacji przekaże do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Cel i zasady

Projekt ustawy zapewnia wsparcie artystom i twórcom, których dochody nie są stałe i znajdują się poniżej średniej i którzy czasowo nie są w stanie opłacać składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Jak zapewnia na swojej stronie internetowej Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego – wsparciem zostaną objęci artyści o najniższych dochodach – poniżej średniej. Jeśli dochód nie pozwoli im na samodzielne pokrycie składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, otrzymają dopłatę do poziomu składek wynikających z minimalnego wynagrodzenia za pracę. Dopłata przyznawana na określony czas, nie będzie wliczana do dochodu i nie będzie opodatkowana PIT.

Środowisko artystyczne w Polsce liczy szacunkowo 60 tysięcy osób, które zawodowo wykonują działalność artystyczną w takich dziedzinach jak: muzyka, sztuki wizualne, sztuki performatywne, sztuki cyrkowe, teatr, film, literatura, taniec, twórczość audiowizualna oraz twórczość ludowa. Ich dochody, ze względu na charakter pracy, często są niestabilne.

Około 69% artystów osiąga przychody poniżej średniej krajowej, a 30% – poniżej minimalnego wynagrodzenia. Tylko 8,3% pracuje na umowę o pracę na czas nieokreślony, ponad połowa – na umowach cywilnoprawnych, a 15,3% pozostaje poza jakimkolwiek tytułem ubezpieczeniowym.

Głównym celem ustawy jest włączenie artystów zawodowych do systemu ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych, poprawa ich stabilności zawodowej dzięki mechanizmowi gwarantowanych dopłat do składek oraz aktywizacja i podnoszenie kompetencji artystów, m.in. przez programy szkoleniowe.

Jak będzie się można ubiegać

Ustawa określa, że o status artysty zawodowego może się ubiegać osoba, która wykonuje zawód artystyczny w sposób profesjonalny i stały, ma udokumentowany dorobek artystyczny (w dowolnej formie na dowolnym nośniku) i w każdym z poprzednich 3 lat podatkowych osiągnęła dochody z związku z wykonywaniem zawodu artystycznego. Status będzie przyznawany standardowo na 3 lata, z możliwością przedłużenia do 5 lat po 9-letniej ciągłej profesjonalnej aktywności artystycznej.

Wiosek o przyznanie statusu artysty zawodowego ocenia Komisja Opiniująca, składająca się ze 155 ekspertów wyłonionych przez organizacje artystów, ZUS i resorty. Status artysty zawodowego przyznaje dyrektor Centrum Edukacji i Pracy Artystycznej na podstawie oceny Komisji Opiniującej.

Osoba, która uzyska status artysty zawodowego, będzie miała prawo do dopłaty do składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne do poziomu minimalnego wynagrodzenia za pracę, jeśli jej dochody nie przekroczyły 125% dwunastokrotności płacy minimalnej w trzech ostatnich latach. Dopłata będzie przyznawana na 12 miesięcy z możliwością ponawiania rocznego wniosku.

Dopłaty, finansowanie z budżetu państwa, będą przekazywane automatycznie na konto ZUS – bezgotówkowo i bez działań artysty.

Na wniosek artysty może nastąpić zawieszenie statusu artysty na okres od 1 do 36 miesięcy. Pozbawienie statusu następuje z urzędu lub na wniosek artysty, gdy ustanie jego zaangażowanie w działalność zawodową.

Opr. DB na podstawie materiałów MKiDN